Αυτοτραυματική συμπεριφορά - 2

 

Αιτιολογία

Έρευνες σε πιθήκους, που μεγάλωσαν υπό συνθήκες μερικής ή ολικής κοινωνικής απομόνωσης, έδειξαν ότι τα ζώα ανέπτυξαν ανώμαλα σχήματα συμπεριφοράς, μεταξύ των οποίων και αυτοτραυματικές συμπεριφορές, αν και μερικά φαίνονταν να επηρεάζονται λιγότερο από άλλα 15,16.

Πολλές από τις απόψεις για την αιτιολογία της Α.Σ. είναι υποθετικές. Διάφορες νευροφυσιολογικές μελέτες δίνουν έμφαση σε διαταραγμένη ισορροπία νευροδιαβιβαστικών ουσιών. Με βάση αυτή την υπόθεση, ο Primrose17 θεράπευσε επιτυχώς με την baclofen 20 ασθενείς με Α.Σ., πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να αναστείλει φλοιώδεις νευροδιαβιβαστές.

Αξίζει εδώ να επισημανθεί η συσχέτιση μεταξύ Α.Σ. και συνδρόμου Lesch-Nyhan. Πρόκειται για γενετικό νόσημα με νοητική υστέρηση, αθετωσικές κινήσεις και υπερβολική αύξηση του ουρικού οξέος στο αίμα λόγω ενζυμικής ανεπάρκειας και επακόλουθης ανικανότητας μεταβολισμού των χημικών πουρινών.

Διάφορες υποθέσεις έχουν διατυπωθεί σχετικά μ' αυτή τη συσχέτιση. Μια απ' αυτές είναι ότι η ενζυμική έλλειψη επηρεάζει ουσίες του εγκεφάλου, συγκεκριμένα μειώνοντας τα επίπεδα της σεροτονίνης. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι τα πολύ χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης αυξάνουν την παρορμητική και επιθετική συμπεριφορά. Η χορήγηση φαρμάκων που αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης προκαλεί ελάττωση στο δάγκωμα από το ίδιο το άτομο. Υπάρχουν και άλλα ατομικά χαρακτηριστικά, όπως η παρουσία αυτισμού, σωματικές και αισθητηριακές μειονεξίες καθώς και άλλα σύνδρομα (π.χ. Smith-Magenis και Gilles de la Tourette) που επίσης σχετίζονται με την Α.Σ. Ίσως, επειδή, μειώνουν την ικανότητα ανάπτυξης προσαρμοστικής συμπεριφοράς. Για τα παιδιά με βαριά νοητική υστέρηση πιθανόν η Α.Σ. είναι η μοναδική λειτουργικά ισοδύναμη συμπεριφορά, καθώς έχουν ένα εξαιρετικά περιορισμένο ρεπερτόριο συμπεριφορών. Για τα άτομα με το σύνδρομο Lesch-Nyhan (L-Ν), καθυστερημένα και σωματικά ανάπηρα καθώς είναι, η αυτο-επιθετικότητα είναι η ευκολότερη διαθέσιμη διέξοδος. Η Α.Σ. σε άτομα με σύνδρομο L-Ν επηρεάζεται επίσης από το περιβάλλον. Υπάρχει, δηλαδή, αλληλεπίδραση μεταξύ βιολογικών παραγόντων, συμπεριφοράς και περιβάλλοντος.

Θεωρώντας την Α.Σ., όπως και άλλες διαταραχές συμπεριφοράς, ως την έκβαση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμου και περιβάλλοντος, έχουμε να κάνουμε με συμπεριφορά που μαθαίνεται και που μπορεί κατ' επέκταση να μειωθεί μέσω των ίδιων διεργασιών. Εντούτοις, φαίνεται ότι και το συγκεκριμένο πρόβλημα συμπεριφοράς μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικές αιτίες σε διαφορετικά άτομα. Μπορεί, δηλαδή, κατά περίπτωση να διατηρείται, π.χ. με θετική ενίσχυση, όπως όταν η αναζήτηση προσοχής οδηγεί σε κοινωνική ενίσχυση.
Οι Frankel και Simmons18 αναφέρουν ότι το φυσιολογικό παιδί εκδηλώνει το κτύπημα του κεφαλιού μεταξύ 7 και 18 μηνών, αλλά η συμπεριφορά αυτή εξαφανίζεται στα 2 ή 3 χρόνια. Όπως ήδη αναφέρθηκε, κάτω από ορισμένες συνθήκες το παιδί μαθαίνει ότι η συμπεριφορά του προσελκύει την προσοχή των ενηλίκων. Στη συνέχεια, δύο παράγοντες ενισχύουν αυτή τη συμπεριφορά:

  1. Η αύξηση της αντοχής του παιδιού στον πόνο και
  2. Η μειούμενη τάση του φροντιστή (γονιού, νοσηλευτή) για απάντηση σε Α.Σ. ίδιας έντασης. Τελικά το παιδί υιοθετεί την Α.Σ., ώστε να αποφύγει διάφορες αντίξοες καταστάσεις.

Οι Matin και Rundle19, σε μια μελέτη 1500 νοσηλευομένων, εντόπισαν 17 ασθενείς με Α.Σ. και τους συνέκριναν με μια ομάδα ελέγχου με παρόμοια νοητική έκπτωση αλλά χωρίς Α.Σ. Η ομάδα με Α.Σ. είχε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά σοβαρής ψυχιατρικής διαταραχής.

Ο Gedye20,21 έχει υποστηρίξει πως η Α.Σ. μπορεί να είναι αποτέλεσμα επιληπτικής δραστηριότητας του μετωπιαίου λοβού. Ο Gualtieri22 τη συσχετίζει με χρήση κατασταλτικών αντιεπιληπτικών (π.χ. φαινοβαρβιτόνη, πριμιδόνη, φαινυτοϊνη) καθώς και άλλων φαρμάκων (π.χ. ξανθίνες, νευροληπτικά).

Η χρονία αποστέρηση, η κακοποίηση στο παρελθόν, καθώς και άλλοι παράγοντες, σχετίζονται αιτιολογικά με Α.Σ., της οποίας η προσεκτική ψυχοδυναμική παρατήρηση μπορεί να αποσαφηνίσει το νόημα11. Κατά τη Sinason11, είναι δυνατόν ένας ασθενής να προσπαθεί να εκδιώξει κακές σκέψεις ή "να βάλει μέσα στο κεφάλι του" σκέψεις με τον ίδιο τρόπο (δηλαδή κτυπώντας το).

Αλλά και σε εφήβους φυσιολογικής νοημοσύνης, οι Friedman και συν.23, βρήκαν ότι εγκατάλειψη ή απειλές εγκατάλειψης είχαν προηγηθεί αυτοτραυματικών ή αυτοκτονικών συμπεριφορών.

Ο Oliver24 αναφέρεται αναλυτικά, επιχειρώντας να εξηγήσει πώς διατηρείται η Α.Σ., στην "αμοιβαία διεργασία ενίσχυσης", πώς δηλαδή η συμπεριφορά επιβραβεύεται από τις απαντήσεις των άλλων και πώς η επιβράβευση των άλλων ενισχύεται αρνητικά από τη διακοπή της συμπεριφοράς. Πρόκειται, προφανώς, για διεργασίες, σύμφωνα με τον Oliver, σημαντικές για την αντιμετώπιση της συμπεριφοράς.

 

Text Size

Ανακοινώσεις

Δωρεά Desmos

Η Διοίκηση του Σωματείου Ναυτικών Γονέων Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες "Η ΑΡΓΩ", ευχαριστεί θερμά την Desmos Non Profit Foundation για την διαρκή υποστήριξή της.

Έδρα Σωματείου

Οικοτροφείο